Meble ogrodowe narażone są na nieustanne działanie czynników atmosferycznych: promieniowanie UV, deszcz, wilgoć, a także wahania temperatury. Niewłaściwie zabezpieczone i pomalowane szybko tracą estetykę, zaczynają pękać, łuszczyć się lub rdzewieć (w przypadku elementów metalowych). Wybór odpowiedniego preparatu malarskiego oraz właściwe przygotowanie powierzchni decydują o trwałości i wyglądzie wyposażenia ogrodu przez cały sezon, a często również przez kolejne lata.
Zarówno typ farby, jak i sposób jej aplikacji powinny być dopasowane do materiału, z którego wykonane są meble. Drewno, tworzywo sztuczne czy beton wymaga innego traktowania, by cieszyć się efektownym i odpornym na czynniki zewnętrzne wykończeniem.
Rodzaje powierzchni i ich wymagania
Drewno
To najczęściej spotykany materiał w meblach ogrodowych. Drewno, jako surowiec naturalny, nasiąka wodą, rozszerza się i kurczy pod wpływem zmian temperatury i wilgoci. Dlatego należy je nie tylko pomalować, ale również zabezpieczyć przed nasiąkaniem wodą. Drewno wymaga gruntowania oraz elastycznych powłok malarskich, które nie będą pękać przy pracy drewna. Jeśli meble są wykonane z gatunków miękkich (np. sosna), ich powierzchnia może być bardziej podatna na zarysowania i uszkodzenia.
Tworzywo sztuczne (plastik)
Plastik jest odporny na wilgoć, ale jego gładka i nieporowata powierzchnia utrudnia przyczepność farby. Bez odpowiedniego podkładu lub farby dobranej do tworzywa, efekt malowania będzie nietrwały – farba może się złuszczać już po kilku tygodniach.
Płyta OSB i sklejka
Choć rzadziej stosowane w meblach ogrodowych, tego typu materiały pojawiają się w konstrukcjach samodzielnie wykonywanych przez majsterkowiczów jako meble tymczasowe lub wiaty. OSB i sklejka chłoną wilgoć, mogą się rozwarstwiać, dlatego wymagają szczególnie szczelnego wykończenia.
Beton
Coraz częściej spotyka się ogrodowe meble betonowe – nowoczesne ławy, stoły czy donice. Beton jest porowaty, ale zbity i ciężki. Nie wymaga elastycznych powłok, natomiast wskazane są farby odporne na wodę i ścieranie, najlepiej z dodatkiem żywic.
Dobór farby – jakie rodzaje farb sprawdzą się najlepiej
Drewno
– **Farby akrylowe do drewna zewnętrznego** – niezbyt odporne na intensywne promieniowanie UV i deszcz, ale łatwe w aplikacji i szybkoschnące. Warto wybrać produkty renomowanych marek, np. Tikkurila Valtti Color, Sadolin Classic lub Altax impregnat żywiczny.
– **Impregnaty ochronno-dekoracyjne** – np. Sadolin Extra lub Altaxin Żywica. Barwią drewno i jednocześnie penetrują jego strukturę, tworząc półprzezroczyste wykończenie.
– **Farby olejne lub alkidowe** – tworzą mocniejsze, bardziej odporne powłoki niż farby akrylowe. Przykład: Śnieżka Supermal Emalia Olejno-Ftalowa.
– **Lazury i lakiery akrylowe z filtrem UV** – nadają eleganckie wykończenie i zabezpieczają powierzchnię, pod warunkiem że drewno jest odpowiednio zagruntowane.
Plastik
– **Farby w sprayu do tworzyw sztucznych** – np. Tamiya, Montana, Motip. Kluczowe, by były oznaczone jako „do plastiku” lub miały dobrą przyczepność do PCV, polipropylenu itp.
– **Specjalistyczne podkłady do plastiku (primer)**, np. Tikkurila Otex lub SPRAYMAX Plastic Primer – poprawiają przyczepność farby nawierzchniowej.
OSB i sklejka
– **Farby akrylowe zewnętrzne + grunt** – Uniwersalne rozwiązanie to zastosowanie gruntu zwiększającego przyczepność (np. Tikkurila Everal Primer) oraz farby na bazie wodnej lub alkidowej.
– **Farbopodkłady hydrofobowe** – np. Primacol Hydroblocker – ułatwiają dalsze zabezpieczanie przed nasiąkaniem.
Beton
– **Farby elewacyjne lub do betonu** – np. Śnieżka Beton Posadzka, Tikkurila Betolux, Caparol Amphibolin. Dają trwałe, odporne na ścieranie powłoki.
– **Farby epoksydowe lub poliuretanowe** – najtrwalsze, szczególnie jeśli meble są mocno eksploatowane. Czasem jednak wymagają mieszania składników i precyzyjnego przygotowania podłoża.
Przygotowanie powierzchni – klucz do trwałego efektu
Usunięcie starych powłok
Stare warstwy łuszczącej się farby lub lakieru należy dokładnie usunąć. Drewno czy sklejkę warto zeszlifować papierem ściernym (gradacja 80-120), a gołą powierzchnię odkurzyć i odtłuścić np. spirytusem lub wodą z mydłem malarskim.
Szlifowanie i matowienie
Nowe powierzchnie, szczególnie plastiki i OSB, zawsze należy zmatowić, by zwiększyć przyczepność. Do plastiku zaleca się papier o gradacji 220-320.
Gruntowanie
Drewno: zagruntować impregnatem ochronnym (np. Drewnochron), a następnie opcjonalnie podkładem żywicznym. Tworzywa sztuczne i OSB: zastosować specjalny primer odpowiedni do materiału. Beton: w przypadku bardzo chłonnych elementów wskazany grunt głęboko penetrujący.
Technika malowania – jak uzyskać najlepszy efekt
Pędzel, wałek czy natrysk?
– **Pędzel** – idealny do trudno dostępnych miejsc i kształtów (np. szczebelki). Należy używać pędzli z włosia syntetycznego do farb wodnych lub naturalnego do olejnych.
– **Wałek** – sprawdzi się na płaskich powierzchniach, przyspiesza pracę.
– **Natrysk** – najlepszy do dużych powierzchni i farb sprayowych. Wymaga jednak doświadczonej ręki, zachowania odpowiedniej odległości i zabezpieczenia otoczenia.
Ile warstw i jak długo schną?
Zalecane są zazwyczaj 2–3 cienkie warstwy, zamiast jednej grubej. Większość farb akrylowych schnie w dotyku w 1–2 godziny, pełne utwardzenie następuje po 24–48 godzinach (w zależności od producenta). Farby olejne mogą schnąć do kilku dni – szczególnie w chłodniejszym i wilgotnym otoczeniu.
Najczęstsze błędy i ich skutki
1. Malowanie bez przygotowania powierzchni
Pominięcie szlifowania i gruntowania powoduje słabą przyczepność farby, co skutkuje jej łuszczeniem się lub odpryskami.
2. Zbyt grube warstwy farby
Grube warstwy schną nierównomiernie i pękają. Zalecane są cienkie, równomiernie rozprowadzone powłoki i odpowiednie przerwy między nimi.
3. Malowanie w nieodpowiednich warunkach atmosferycznych
Należy unikać malowania przy temperaturach poniżej 10°C lub powyżej 25°C oraz przy wysokiej wilgotności powietrza. Zbyt szybkie wysychanie może spowodować spękania, a zbyt wolne – zacieki i nieestetyczne wykończenie.
4. Niezabezpieczenie elementów metalowych
Jeżeli meble mają śruby, zawiasy lub inne metalowe elementy, należy je zabezpieczyć przed korozją np. gruntem antykorozyjnym (Hammerite).
5. Nieodpowiedni dobór farby do podłoża
Użycie uniwersalnej farby np. do drewna na tworzywie sztucznym prowadzi do złej przyczepności i odpadania powłoki.
Podsumowanie – kluczowe wskazówki
– Dobierz farbę odpowiednio do materiału: drewno, plastik, beton lub OSB.
– Dokładnie oczyść i przeszlifuj powierzchnię; usuń stare powłoki.
– Używaj odpowiednich gruntów lub primerów zwiększających przyczepność.
– Nakładaj 2–3 cienkie warstwy, zgodnie z zaleceniem producenta.
– Unikaj malowania na słońcu, w deszczu czy przy silnym wietrze.
– Wybieraj produkty od sprawdzonych producentów, np. Tikkurila, Sadolin, Altax, Śnieżka.
– Po malowaniu zadbaj o odpowiedni czas schnięcia i sezonowanie mebli przed wystawieniem ich na działanie warunków zewnętrznych.
Odpowiedni dobór farby i staranność podczas przygotowania i malowania przekładają się bezpośrednio na trwałość i estetykę mebli ogrodowych. Dzięki właściwym materiałom i technikom możesz sprawić, że efekt utrzyma się nie tylko jeden sezon, ale znacznie dłużej.
